Những chiến công thầm lặng trên mặt trận “không tiếng súng”
Trong những năm gần đây, cùng với sự chỉ đạo quyết liệt của Đảng và Nhà nước trong công tác phòng, chống tội phạm, lực lượng Cảnh sát điều tra - Bộ Công an luôn đóng vai trò là mũi nhọn, trực tiếp “ra trận” ở những vụ án lớn, nhạy cảm, phức tạp. Góp phần bóc gỡ những vụ án ấy là nỗ lực của tập thể những cán bộ bản lĩnh, sắc bén, tận tụy ở Văn phòng Cơ quan Cảnh sát điều tra (C01) - Bộ Công an.
“Trận tuyến không tiếng súng” thử thách bản lĩnh
Nếu lực lượng công an ở cơ sở thường xuyên đối mặt với tội phạm hình sự, ma túy… thì ở C01, nhiệm vụ mang tính đặc thù hơn: Thẩm định, hướng dẫn và trực tiếp điều tra những vụ việc phức tạp, các vụ án có quy mô đặc biệt lớn, thậm chí chưa có tiền lệ.
Đây là những vụ án có tính chất định hình, dẫn dắt, lan tỏa trong toàn hệ thống cơ quan điều tra, giải quyết những vấn đề nổi cộm, phức tạp, kéo dài, trong đó nhiều vụ án thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực theo dõi, chỉ đạo.
Là người đã và đang trực tiếp tham mưu, tổ chức điều tra nhiều “đại án” lớn, có tính chất nghiêm trọng và phức tạp ở C01, Đại tá Nguyễn Minh Tuấn - Phó Chánh Văn phòng C01 chia sẻ: “Đó là nhiệm vụ hằng ngày của chúng tôi ở C01”. Anh tâm sự: “Mỗi vụ án có khi là cả một ‘cuộc chiến’ kéo dài nhiều tháng, thậm chí nhiều năm. Nhưng dù khó thế nào, chúng tôi vẫn phải làm đến cùng”.
Những “cuộc chiến” ấy không phải là câu nói ẩn dụ. Đó là thực tế từ những vụ án đã gây chấn động xã hội gần đây, điển hình như vụ án “Thao túng thị trường chứng khoán và Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”, xảy ra tại Công ty cổ phần Tập đoàn FLC và các doanh nghiệp, tổ chức liên quan với 51 bị can, hàng chục nghìn bị hại, thiệt hại lên tới hơn 3.000 tỷ đồng, số lượng đầu mối phải điều tra xác minh và hồ sơ tài liệu vụ án đặc biệt lớn.
“Vụ FLC khó vì thủ đoạn này chưa từng có tiền lệ. Hệ sinh thái rất rộng với hàng trăm doanh nghiệp, hàng trăm tài khoản chứng khoán, tài khoản ngân hàng, dòng tiền quay vòng nhiều lần. Chúng tôi phải xác minh hơn 61.000 cá nhân, cũng như lần đầu tiên phải chứng minh hành vi lừa đảo ngay trên sàn chứng khoán - một khái niệm trước đây chưa có. Khi kết thúc điều tra vụ án này, số tài liệu được thống kê vào khoảng 3-4 tấn tài liệu, đủ để cho thấy quy mô đồ sộ, tính chất phức tạp của vụ việc”, anh Tuấn chia sẻ.
Hay như vụ án “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản”, do Trần Quí Thanh, Chủ tịch Công ty Tân Hiệp Phát và đồng phạm thực hiện là vụ án có thủ đoạn phạm tội rất xảo quyệt: Bản chất là hoạt động “tín dụng đen” nhưng lợi dụng các quy định về giao dịch dân sự, lợi dụng tình trạng khó khăn của bên vay để buộc các bên phải ký các hợp đồng mua bán dự án, bất động sản (bản chất là thế chấp) với giá trị thấp hơn nhiều lần so giá trị tài sản, khi bên vay trả nợ thì nại ra các lý do để cố tình không trả lại tài sản để chiếm đoạt.
“Trong vụ án này, giữa các cơ quan tố tụng ban đầu không có sự thống nhất đánh giá về tính chất, hành vi phạm tội, nhiều quan điểm cho rằng đây chỉ là hành vi vi phạm trong giao dịch dân sự. Nhưng bằng sự quyết tâm cao độ và sự kiên trì, kiên quyết, sau 9 lần họp cấp chuyên viên và cấp lãnh đạo liên ngành, các cơ quan tiến hành tố tụng mới đi đến thống nhất. Vụ án đã được xét xử phúc thẩm, bản án đã có hiệu lực pháp luật, hiện các đối tượng đang thi hành án”, đại tá Tuấn chia sẻ.
Không chỉ vậy, gần đây, C01 còn xử lý những vụ sản xuất, buôn bán hàng giả, thực phẩm giả với quy mô công nghiệp, công khai. Các đối tượng áp dụng thủ đoạn mới, lợi dụng kẽ hở pháp luật khi chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm, tự công bố sản phẩm, tự chịu trách nhiệm, dẫn đến doanh nghiệp bỏ qua yếu tố an toàn để tối đa hóa lợi nhuận.
Các vụ án lớn rúng động xã hội gần đây như vụ án kẹo Kera liên quan nhiều đối tượng là người có ảnh hưởng trên mạng xã hội, hay vụ án sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm xảy ra tại Công ty Dược quốc tế Rance Pharma, Dược dinh dưỡng Hacofood Group… đã được đưa ra ánh sáng, đồng thời phát hiện cả hành vi hối lộ, nhận hối lộ trong cơ quan quản lý. Đại tá Tuấn cho biết, Bộ Công an đã báo cáo Chính phủ, kiến nghị sửa đổi nghị định, thông tư để bịt lỗ hổng pháp luật.
Anh Tuấn nhấn mạnh: Điều tra những vụ án này đòi hỏi không chỉ nghiệp vụ, mà còn là bản lĩnh, sự kiên trì và tinh thần thượng tôn pháp luật. Mỗi bước đi đều phải chắc chắn, vì liên quan quyền lợi của Nhà nước, của người dân, thậm chí cả niềm tin vào công lý.
Mấu chốt của thi đua là sự chuyển đổi mạnh mẽ về trạng thái và tư duy làm việc
Là người trực tiếp tham gia chỉ đạo nhiều khâu quan trọng cũng như trực tiếp tham gia điều tra các vụ án, vụ việc, song Đại tá Nguyễn Minh Tuấn không muốn kể công hay nói nhiều về mình. Khi nghe nhắc đến các danh hiệu, anh chỉ cười, lắc đầu và khiêm tốn nói: “Thành tích ấy là của tập thể. Mình chỉ góp một phần nhỏ thôi”.
Nhưng để có được sự tin tưởng giao trọng trách ở Cơ quan Cảnh sát điều tra của Bộ Công an - một đơn vị được ví như “bộ tham mưu” của lực lượng Cảnh sát điều tra toàn quốc là cả một hành trình dài.
Xuất thân “nhà nòi” từ gia đình có truyền thống trong ngành công an, anh Tuấn được học tập, rèn luyện và công tác trong ngành hơn 30 năm. Toàn bộ thời gian đó, anh chủ yếu được phân công công tác trong lĩnh vực phòng ngừa, đấu tranh, điều tra, xử lý tội phạm, gắn liền với cơ quan điều tra công an các cấp từ cấp huyện, cấp tỉnh và cho đến nay là Cơ quan Cảnh sát điều tra - Bộ Công an.
Giai đoạn 2020-2022, trên cương vị Phó Giám đốc, Thủ trưởng Cơ quan Cảnh sát điều tra, Công an tỉnh Phú Thọ, anh được giao nhiệm vụ chỉ đạo công tác phòng ngừa, đấu tranh, điều tra xử lý tội phạm. Kết quả, chỉ trong hơn 2 năm, anh đã góp phần cùng Công an tỉnh Phú Thọ khởi tố 439 vụ/721 bị can phạm tội về ma túy; 83 vụ/109 bị can phạm tội về kinh tế, tham nhũng (trong đó có 10 vụ/25 bị can phạm tội tham nhũng); thu hồi, thu phạt nộp ngân sách nhà nước hơn 1 tỷ đồng. Khởi tố 4 vụ/4 bị can phạm tội về môi trường. Tỷ lệ giải quyết tin báo, tố giác tội phạm và kiến nghị khởi tố đạt 94,3%.
Trao đổi với phóng viên Báo Nhân Dân, anh Tuấn khiêm tốn kể: “Những thành tích ấy không phải của riêng ai. Đó là công sức của hàng trăm cán bộ, chiến sĩ ngày đêm bám việc. Tôi chỉ là người điều phối, chịu trách nhiệm trước Đảng, trước nhân dân”.
Đầu năm 2022, Đại tá Tuấn được điều động giữ chức Phó Chánh Văn phòng Cơ quan Cảnh sát điều tra - Bộ Công an (C01). Từ đây, anh cùng đồng đội bước vào một “trận địa” mới: Đương đầu với những vụ án được dư luận đặc biệt quan tâm, những chuyên án thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo dõi, các vụ án, vụ việc có quy mô đặc biệt lớn, phức tạp, chưa có tiền lệ.
Hơn 300 vụ án, vụ việc khó khăn, phức tạp, vướng mắc của cơ quan điều tra công an các cấp được anh Tuấn trực tiếp chỉ đạo nghiên cứu, thẩm định và hướng dẫn, kịp thời tháo gỡ khó khăn, nâng cao hiệu quả, chất lượng điều tra, định hướng điều tra, xác định tội danh chính xác để giải quyết hiệu quả các vụ án, vụ việc cho địa phương.
Thành tích ấy của anh Tuấn góp phần cùng tập thể Văn phòng Cơ quan Cảnh sát điều tra - Bộ Công an được nhiều lần vinh danh trong phong trào thi đua “Vì an ninh Tổ quốc” từ năm 2020 đến nay. Theo đó, Văn phòng C01 đã 2 lần được tặng “Cờ thi đua của Chính phủ”; 3 lần được tặng “Cờ thi đua của Bộ Công an”; 1 tập thể cấp phòng được tặng “Cờ thi đua của Chính phủ”; 4 tập thể cấp phòng được tặng “Cờ thi đua của Bộ Công an”. Bên cạnh đó, nhiều tập thể, cá nhân của văn phòng cũng được khen thưởng, phong tặng các huân huy chương, danh hiệu cao quý của Đảng, Nhà nước vì thành tích xuất sắc trong công tác.
Anh Tuấn cũng là một trong số ít cán bộ được nhận danh hiệu “Chiến sĩ thi đua toàn quốc” năm 2023 - phần thưởng ghi nhận sự tận tụy, trách nhiệm của anh suốt 3 thập kỷ gắn bó với nghề. Nhưng khi tôi nhắc điều này, anh chỉ cười hiền: “Cá nhân có giỏi mấy cũng không thể hoàn thành nhiệm vụ nếu không có tập thể đoàn kết, đồng lòng. Ở C01, chúng tôi luôn coi sức mạnh tập thể là then chốt”.
Qua mỗi vụ án, anh Tuấn và đồng đội đều cùng lãnh đạo đơn vị sơ kết, tổng kết để đánh giá nguyên nhân, điều kiện phát sinh tội phạm, trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước, của xã hội, phát hiện những lỗ hổng, sơ hở trong hệ thống các quy định pháp luật, từ đó tham mưu lãnh đạo bộ kiến nghị các cơ quan chức năng sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện “bịt kín”, không để tội phạm lợi dụng để thực hiện hành vi phạm tội.
Với Đại tá Tuấn và tập thể Văn phòng C01 nói chung, điều đó mới chính là thực chất của công tác thi đua. Theo anh, thi đua phải nhìn vào thực tế. Bất cứ công việc nào dù là trong ngành công an hay ngành khác đều có khó khăn, kể cả đối với công tác điều tra, nhất là khi xử lý những vụ án phức tạp thì còn gian nan gấp bội.
“Thí dụ, vụ FLC cực kỳ kỳ công. Có những tháng trời, đêm nào anh em chúng tôi cũng làm việc tới 23 giờ, nhiều hôm tôi còn thức đến khuya thì anh em cấp dưới không dám nghỉ. Sau 1 tháng, nhìn đồng đội mình ai cũng phờ phạc. Có lúc hôm nay định làm chỗ này, mai lại phải chuyển sang chỗ khác, cứ phải lần mò, làm đi làm lại mới ra vấn đề”, anh chia sẻ về nỗi vất vả, khó khăn trong nghề.
Anh tâm sự: “Hơn 30 năm trong ngành công an, chủ yếu gắn bó với công tác điều tra, có những vụ án, suốt cả tháng tôi mang ba-lô quần áo đến cơ quan ăn ngủ tại chỗ, đêm 2 giờ khuya mới nghỉ, hôm sau 6 giờ sáng lại tiếp tục. Nhưng đến khi phá án thành công, cảm giác sung sướng lắm. Bao nhiêu vất vả đều xứng đáng”.
“Đó mới thực sự là thi đua - thi đua bằng hành động, bằng trách nhiệm chứ không phải hình thức. Tôi luôn xác định: Mình là người chỉ huy thì phải chịu trách nhiệm cao nhất, không chỉ ngồi chỉ tay năm ngón. Vụ nào khó, đối tượng nào khó làm việc, tôi trực tiếp làm cùng anh em. Khi chỉ huy xông pha như vậy, mọi người yên tâm rằng sẽ không thất bại. Cứ chiến đấu đến cùng là sẽ thắng”, anh Tuấn quả quyết.
Anh kể, ban đầu, anh em cố gắng làm tới quá khuya vì… ngại thủ trưởng: “Giờ này sếp chưa ngủ, mình cũng không dám ngủ. Nhưng dần dần, khi nắm được cách làm, mọi người tự tin hơn, chủ động hơn. Cứ càng làm thì càng phát hiện thêm vấn đề, phải tiếp tục đào sâu, không bỏ dở. Từ những vụ án này, tôi luôn tìm ra đâu là ‘điểm nghẽn’ lớn nhất và từ lãnh đạo đến cán bộ, chiến sĩ đều phải trực tiếp học, trực tiếp gỡ vướng. Đây là nguyên tắc”.
Anh cũng chia sẻ, trước đây lãnh đạo Bộ Công an cũng thường nhắc nhở: Cơ quan điều tra phải chuyển đổi trạng thái làm việc, thay đổi tư duy, tránh hành chính hóa. Nhờ những vụ án lớn, anh em cán bộ điều tra đã thực sự thay đổi. Giờ đây, ai cũng có thể tự tin xung phong nhận việc khó.
“Tôi vẫn hay nói với anh em: Chưa có ai hy sinh cả. Tôi chỉ đạo, tôi chịu trách nhiệm. Các cậu cứ làm, sai tôi chịu”, anh nhấn mạnh. Đó là tính gương mẫu, kỷ luật, và cũng là sức lan tỏa của người đứng đầu - phải làm trước, chịu trách nhiệm trước.
Đại tá Tuấn cũng khẳng định, thi đua không phải để lấy danh hiệu, mà là trách nhiệm, là nghĩa vụ để hoàn thành nhiệm vụ của một cán bộ, chiến sĩ Công an nhân dân. Tinh thần thi đua phải đi vào thực chất: Từ chỉ huy đến cán bộ, chiến sĩ, ai cũng coi việc khó là cơ hội rèn luyện, nâng cao bản lĩnh và năng lực chiến đấu. Khi người lãnh đạo trực tiếp làm cùng, vừa là chỗ dựa tinh thần, vừa là chỗ dựa pháp lý, vừa chia sẻ kinh nghiệm thì mỗi cán bộ lại trưởng thành hơn, dày dạn hơn.
Có như vậy, phong trào thi đua mới không mang tính khẩu hiệu hay bề nổi mà có chiều sâu, có chất lượng, thực sự biến thành hành động yêu nước cụ thể. “Mấu chốt là sự chuyển đổi mạnh mẽ về trạng thái và tư duy làm việc”, anh nhắc lại điều then chốt.
Phẩm chất của người cán bộ điều tra trong thời đại mới
.jpg)
Khi được hỏi điều gì là quan trọng nhất để làm nên phẩm chất của một cán bộ điều tra, anh Tuấn khảng khái đáp: Nếu nói về phẩm chất của người công an, Bác Hồ đã dạy rất rõ trong Sáu điều Bác Hồ dạy Công an nhân dân:
- Đối với tự mình, phải cần, kiệm, liêm, chính.
- Đối với đồng sự, phải thân ái, giúp đỡ.
- Đối với Chính phủ, phải tuyệt đối trung thành.
- Đối với nhân dân, phải kính trọng, lễ phép.
- Đối với công việc, phải tận tụy.
- Đối với địch, phải cương quyết, khôn khéo.
“Đó là những phẩm chất cốt lõi. Thực tế, mỗi chiến sĩ công an đều phải giữ vững và phát huy được những phẩm chất này. Tuy nhiên, xã hội ngày càng phát triển, khoa học công nghệ cũng phát triển mạnh mẽ, và tội phạm hiện nay hầu như đều lợi dụng công nghệ để hoạt động. Để đấu tranh hiệu quả, mỗi điều tra viên phải không ngừng học tập, ứng dụng khoa học công nghệ, phối hợp chặt chẽ liên ngành. Chỉ khi nào chúng ta làm việc khoa học, công tâm, thì mới bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật”, Đại tá Tuấn chia sẻ.
Anh phân tích, ngày nay, tội phạm không chỉ dừng ở hình sự, ma túy mà còn lan sang kinh tế, công nghệ cao, môi trường... Vẫn là tội cướp, buôn bán ma túy, lừa đảo… nhưng cách thức thực hiện đã khác: Liên hệ, tổ chức qua mạng xã hội, giao dịch không gặp mặt, thậm chí chỉ cần lập một nhóm chat là có thể bàn bạc, huy động lực lượng. Ngay cả tội phạm sản xuất, buôn bán hàng giả cũng sử dụng công nghệ để hoạt động quy mô lớn hơn.
“Điều này đặt ra yêu cầu ngoài những phẩm chất truyền thống theo Sáu điều Bác Hồ dạy, mỗi cán bộ, chiến sĩ phải không ngừng học tập, tự rèn luyện để nâng cao bản lĩnh, năng lực chuyên môn và đặc biệt là trình độ về khoa học công nghệ. Bộ Công an đã xác định rõ: Công an không được đi sau tội phạm về ứng dụng công nghệ mà phải đi trước, phải dự báo, phát hiện sớm, chủ động tấn công và phòng ngừa chứ không chỉ chạy theo”, Đại tá Tuấn nhấn mạnh.
Trong năng lực chuyên môn, ngoài nghiệp vụ điều tra và kiến thức pháp luật, cán bộ công an cần hiểu biết rộng về các lĩnh vực kinh tế, xã hội, vì tội phạm xuất hiện ở mọi lĩnh vực. Đặc biệt, phải nắm vững, ứng dụng thành thạo công nghệ. Anh cho biết, đơn vị cũng đã được giao xây dựng và vận hành nhiều hệ thống phần mềm quản trị, cơ sở dữ liệu liên thông về điều tra hình sự, truy nã, quản lý đối tượng. Làm càng nhiều, dữ liệu càng phong phú, càng phục vụ hiệu quả cho công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm.
Từ kinh nghiệm, bản lĩnh của một cán bộ điều tra hơn 30 năm lăn lộn với nghề, anh cũng thẳng thắn nhìn nhận, bản thân mỗi cán bộ phải tự nghiên cứu, tự đúc rút kinh nghiệm, tự học, tự nâng cao bản lĩnh chính trị, đạo đức và trình độ. “Lĩnh vực nào được phân công điều tra thì phải tìm hiểu đến nơi đến chốn. Ngày xưa, thí dụ như tôi không hiểu sâu về chứng khoán, nhưng làm việc một thời gian có thể tranh luận ngang ngửa với chuyên gia. Nhưng điều quan trọng trong giai đoạn hiện nay là phải giỏi công nghệ, vì tội phạm đang sử dụng công nghệ để che giấu hành vi, nâng cao hiệu quả, tối đa hóa lợi nhuận”, anh Tuấn giải thích.
Về pháp luật, Bộ luật Hình sự chỉ quy định một số tội danh “công nghệ cao” như xâm nhập trái phép, đánh cắp dữ liệu, phá hoại hệ thống mạng… nhưng thực chất hầu hết tội phạm truyền thống đều có yếu tố công nghệ. Do đó, anh khẳng định muốn đấu tranh hiệu quả thì người công an phải nắm vững công nghệ, làm chủ công nghệ - đây chính là yêu cầu mấu chốt hiện nay.
Từ thực tiễn công tác, anh Tuấn chia sẻ: “Mọi lĩnh vực trong công tác công an, đặc biệt là trong lĩnh vực đấu tranh, phòng, chống tội phạm, bảo đảm trật tự xã hội đều rất khó khăn, gian khổ, đòi hỏi mỗi cán bộ, chiến sĩ phải có nghị lực, bản lĩnh, mưu trí, sáng tạo, dũng cảm và kiên trì, đôi khi là sự đam mê, hy sinh một phần cuộc sống cá nhân, gia đình mới hoàn thành tốt nhiệm vụ. Nhưng là một cán bộ công an, được Đảng, ngành giáo dục, rèn luyện, bồi dưỡng thì không gì không thể vượt qua để hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao phó”.
Điều đó không chỉ là phương châm, mà là nguyên tắc làm việc không chỉ của cá nhân anh Tuấn mà ở cả tập thể Văn phòng Cơ quan Cảnh sát điều tra - Bộ Công an. Có lẽ, cuộc chiến đấu thầm lặng của anh và đồng đội sẽ còn kéo dài để giữ cho pháp luật được thực thi, để cái xấu, cái ác không còn chỗ dung thân. Anh và những đồng đội ở C01 không xuất hiện nhiều trên mặt báo, nhưng họ chính là những “người lính thầm lặng” nơi trận tuyến đặc biệt, góp phần làm nên 80 năm truyền thống vẻ vang của lực lượng Công an nhân dân Việt Nam.
