Lực lượng Cảnh sát giao thông trong dòng chảy đổi mới, tiên phong trên hành trình chuyển đổi số
Năm 2025, lực lượng Công an nhân dân kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập (19/8/1945-19/8/2025), đánh dấu một chặng đường vẻ vang, gắn liền với sự nghiệp bảo vệ an ninh quốc gia, giữ gìn trật tự, an toàn xã hội. Trong bối cảnh đất nước đẩy mạnh chuyển đổi số, lực lượng Cảnh sát giao thông (CSGT) tiên phong ứng dụng công nghệ, góp phần xây dựng hình ảnh Công an nhân dân chính quy, hiện đại, vì Nhân dân phục vụ.
Những năm gần đây, công tác bảo đảm trật tự an toàn giao thông (TTATGT) chuyển mình rõ nét. Nếu như trước đây hoạt động tuần tra chủ yếu dựa trên sự hiện diện trực tiếp ngoài hiện trường, thì nay hệ thống giám sát, cơ sở dữ liệu và thiết bị kỹ thuật hiện đại giúp nâng hiệu quả phát hiện-xử lý-giám sát toàn chuỗi.
Theo số liệu công bố chính thức, 6 tháng đầu năm 2025, lực lượng CSGT đã phát hiện, xử phạt hơn 1,66 triệu trường hợp; tạm giữ trên 424.000 phương tiện, tước gần 150.000 giấy phép lái xe cho thấy cường độ kiểm tra, giám sát và hiệu quả răn đe duy trì ở mức cao.
Những kết quả này có sự đóng góp trực tiếp của quá trình số hóa quy trình tuần tra, kiểm soát và xử lý vi phạm, khi hạ tầng số và quy định mới được chuẩn hóa, tạo nền tảng cho mô hình “tuần tra, xử lý không tiếp xúc”.
Trong dịp đến thăm, chúc Tết cán bộ, chiến sĩ Cục CSGT, Thủ tướng Phạm Minh Chính từng nhấn mạnh: “Đây là việc làm hết sức trách nhiệm, đột phá trong cách quản lý, chuyển từ thủ công sang chuyển đổi số. Muốn làm được việc này, cần phải xây dựng phần mềm, dữ liệu thông minh. Bộ Công an cũng là một trong những bộ, ngành tiêu biểu của cả nước trong chuyển đổi số, dựa trên tinh thần đổi mới sáng tạo, ứng dụng khoa học công nghệ, phù hợp tình hình mới, việc này sẽ giảm được nhân lực tham gia công việc; kịp thời phát hiện các vấn đề liên quan đến ANTT để xử lý”.
Đẩy mạnh chuyển đổi số là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, góp phần giảm bớt nhân lực, tăng cường công khai, minh bạch, nâng cao năng lực phân tích dữ liệu”.
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính
Ông đồng thời khẳng định: “Đẩy mạnh chuyển đổi số là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, góp phần giảm bớt nhân lực, tăng cường công khai, minh bạch, nâng cao năng lực phân tích dữ liệu”.
Trên tinh thần đó, tháng 7/2025, Trung tâm Thông tin chỉ huy được đưa vào vận hành, kết nối mạng lưới camera giám sát trên toàn quốc. Dữ liệu hình ảnh chuyển về trung tâm được trí tuệ nhân tạo (AI) phân tích, tự động nhận diện khoảng 20 nhóm hành vi vi phạm (dừng, đỗ sai; vượt đèn đỏ; quá tốc độ; không đội mũ bảo hiểm; đi sai làn…), trích xuất bằng chứng (ảnh/clip, thời gian, tọa độ), đối chiếu với cơ sở dữ liệu đăng ký xe để xác định chủ phương tiện; thông báo vi phạm được phát hành mục tiêu trong khoảng 2 giờ.
Lãnh đạo Cục CSGT xác định đây là “trung tâm quản trị cấp 1” hoạt động 24/7; khi dữ liệu “đúng, đủ, sạch, sống”, lực lượng có thể “tuần tra trên môi trường điện tử”, giảm tối đa chặn dừng trực tiếp, tăng khách quan, công bằng trong xử lý.
Không chỉ phát hiện, xử phạt, hệ thống còn hỗ trợ điều tra tai nạn và truy vết phương tiện nghi vấn nhờ dựng lại lộ trình di chuyển trên bản đồ số, rút ngắn thời gian xác minh, nâng chất lượng điều hành, cứu nạn, cứu hộ.
Từ ngày 13/2/2025, tại Hà Nội, hơn 600 cụm camera giám sát “phạt nguội” đã được đưa vào được vận hành. Hệ thống hoạt động liên tục 24/7, kết nối trực tiếp về Trung tâm chỉ huy giao thông. Tại đây, cán bộ, chiến sĩ theo dõi hình ảnh, phân tích dữ liệu và chuyển thông tin đến các tổ tuần tra để dừng xe hoặc xử lý nguội theo quy trình.
Thống kê cho thấy, những ngày tháng đầu triển khai, số trường hợp vi phạm giảm gần 60% so với tháng liền trước (từ 690 xuống còn 288 trường hợp). Đây là tín hiệu tích cực, phản ánh tác dụng răn đe rõ rệt khi giám sát điện tử được triển khai quyết liệt, đồng thời khẳng định hiệu quả công tác tuyên truyền pháp luật giao thông, nhất là các quy định mới trong Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ và Nghị định 168/2024.
Nếu Hà Nội chú trọng mở rộng hạ tầng giám sát đồng bộ, thì Thành phố Hồ Chí Minh lại tạo dấu ấn với việc áp dụng “phạt nguội” mạnh mẽ đối với xe máy. Chỉ trong 7 tháng đầu năm 2025, đã có khoảng 24.000 trường hợp xe máy bị xử phạt nguội, chủ yếu do các lỗi vi phạm tốc độ, đi ngược chiều, dừng đỗ sai quy định. Việc phủ rộng hệ thống camera, kết hợp bắn tốc độ tự động và AI, đã giúp phát hiện vi phạm nhanh chóng, minh bạch, kèm đủ bằng chứng ảnh và video.
Không chỉ dựa vào thiết bị, thành phố còn khuyến khích người dân gửi clip phản ánh vi phạm; lực lượng CSGT xác minh và xử lý trên cơ sở dữ liệu này. Cách làm này đã góp phần hình thành “mạng lưới giám sát cộng đồng”, thúc đẩy văn hóa tuân thủ mới ở đô thị gần 10 triệu dân.
Cùng với đó, các cổng tra cứu vi phạm trực tuyến của Phòng CSGT Thành phố Hồ Chí Minh và của Cục CSGT cho phép người dân chủ động theo dõi, thực hiện nghĩa vụ nộp phạt, giảm thao tác hành chính và hạn chế tiếp xúc trực tiếp với cơ quan chức năng.
Những tín hiệu tích cực từ thực tiễn Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh cho thấy hiệu ứng điều chỉnh hành vi rõ rệt khi công nghệ được áp dụng; và để biến hiệu quả đó thành nền tảng bền vững trên phạm vi toàn quốc, Nhà nước đã chủ động hoàn thiện khung pháp lý, quy trình số hóa trong công tác tuần tra, kiểm soát.
Không chỉ tại các đô thị lớn, trên các tuyến cao tốc trọng điểm, hệ thống giám sát tốc độ tự động đã được triển khai đồng bộ, giúp giảm mạnh số vụ tai nạn do chạy quá tốc độ. Đi cùng với đó, việc nộp phạt trực tuyến tạo thuận lợi cho người dân ở xa, giảm đáng kể thời gian và chi phí đi lại.
Hiện nay, các tuyến cao tốc ở Việt Nam đang được đầu tư mạnh hệ thống quản lý-vận hành giao thông thông minh (ITS). Theo Bộ Xây dựng, toàn bộ hệ thống giám sát và điều hành giao thông sẽ hoàn thiện trên tuyến cao tốc bắc-nam phía Đông trước cuối năm 2025, sẵn sàng vận hành từ đầu 2026.
Đối với người dân tham gia giao thông trên cao tốc, hệ thống nộp phạt vi phạm hành chính trực tuyến đã được triển khai thông qua Cổng Dịch vụ công quốc gia và tài khoản VNeID. Người vi phạm có thể tra cứu và nộp phạt từ xa, nhận lại giấy tờ tạm giữ tại cơ quan xử lý hoặc thông qua dịch vụ bưu điện, đặc biệt thuận tiện cho người dân ở xa.
Thượng tá Nguyễn Mạnh Thắng, Đội trưởng Đội Tuần tra kiểm soát giao thông đường bộ cao tốc số 3 (Cục CSGT) nhấn mạnh: “Việc lắp đặt hệ thống giám sát tốc độ, kết nối trực tuyến với trung tâm điều hành giúp giảm đáng kể vi phạm tốc độ, đặc biệt trên tuyến Pháp Vân-Cầu Giẽ vốn có lưu lượng phương tiện lớn. Song song, nộp phạt qua Cổng dịch vụ công quốc gia và VNeID tạo điều kiện để người dân xử lý vi phạm nhanh chóng, công khai, minh bạch, hạn chế tiếp xúc trực tiếp.”
Đây là bước tiến quan trọng, đặt nền móng cho việc quản lý giao thông đường cao tốc theo chuẩn hiện đại, minh bạch, hướng tới mục tiêu giảm tai nạn và nâng cao văn hóa giao thông.
Từ ngày 01/01/2025, nền tảng pháp lý cho chuyển đổi số trong công tác tuần tra, kiểm soát giao thông được củng cố mạnh mẽ với Nghị định 168/2024/NĐ-CP, quy định xử phạt vi phạm hành chính về trật tự an toàn giao thông đường bộ kèm cơ chế trừ, phục hồi điểm trên giấy phép lái xe. Việc chuẩn hóa lỗi, mức phạt và cơ chế trừ điểm đã tạo “hạ tầng pháp lý” cho hệ thống số hóa theo dõi quá trình vi phạm của tài xế một cách liên tục, minh bạch.
Song song, Thông tư 73/2024/TT-BCA (hiệu lực cùng thời điểm) cho phép lực lượng CSGT khai thác dữ liệu từ thiết bị giám sát hành trình, camera của cơ sở và hệ thống giám sát chuyên dùng. Đây là bước mở rộng nguồn dữ liệu số, giúp xử lý vi phạm dựa trên chứng cứ khách quan thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào tuần tra trực tiếp.
Ở khâu giấy tờ, người tham gia giao thông từ 01/7/2024 đã có thể xuất trình điện tử qua VNeID với giá trị pháp lý tương đương bản giấy (theo Thông tư 28/2024/TT-BCA). Đến giữa năm 2025, Cục CSGT tiếp tục khẳng định sẽ quản lý GPLX qua VNeID, giúp người dân sử dụng dữ liệu số thay thế tạm thời bản cứng trong nhiều tình huống thực tế.
Về thanh toán, Cổng Dịch vụ công quốc gia tích hợp chức năng tra cứu và nộp phạt trực tuyến, giảm đáng kể thời gian, chi phí xã hội. Cơ quan chức năng cũng đồng thời cảnh báo người dân về tình trạng giả mạo tin nhắn xử phạt; tin nhắn chính thống mang tên “CongDVCQG” và có thể được kiểm chứng tại địa chỉ chính thức của Cổng. Bên cạnh đó, website Cục CSGT đã vận hành cổng tra cứu phương tiện vi phạm qua hình ảnh, cho phép chủ xe kiểm tra tình trạng “phạt nguội” minh bạch theo biển số.
Việc số hóa không chỉ tăng xác suất phát hiện vi phạm và giảm tiếp xúc trực tiếp (hạn chế tiêu cực), mà còn rút ngắn toàn bộ vòng đời xử lý: từ phát hiện-thông báo-nộp phạt-cập nhật cơ sở dữ liệu. Theo ước tính chính sách trước đây, với gần 4 triệu trường hợp vi phạm/năm, việc xử lý và nộp phạt trực tuyến có thể tiết kiệm tối thiểu khoảng 1.300 tỷ đồng/năm cho xã hội, một con số cho thấy lợi ích kinh tế rất lớn khi quy mô giao dịch số tăng.
Tác động an toàn thể hiện ở kết quả tai nạn giao thông giảm rõ rệt trong 6 tháng đầu năm 2025 so với cùng kỳ. Các nguyên nhân chủ yếu như vi phạm nồng độ cồn, ma túy, tốc độ được kiểm soát thường xuyên, khách quan bằng hệ thống camera AI và thiết bị đo chuyên dụng. “Xử phạt không tiếp xúc” cùng cơ chế khiếu nại/khởi kiện dựa trên dữ liệu điện tử đã nâng cao tính công bằng, minh bạch của quá trình xử lý.
Đáng chú ý, số liệu tại Hà Nội cho thấy số phương tiện bị đăng tải “phạt nguội” giảm mạnh chỉ sau 1 tháng áp dụng hệ thống camera 24/7; trong khi đó, tại Thành phố Hồ Chí Minh, tỷ lệ người dân chủ động đi nộp phạt tăng nhanh. Hai xu hướng này cùng phản ánh hiệu ứng điều chỉnh hành vi tích cực, góp phần hình thành văn hóa tuân thủ mới ở các đô thị lớn.
Trải qua 80 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, lực lượng Công an nhân dân luôn không ngừng “mài giũa bản lĩnh, vững vàng trí tuệ, hiện đại phương tiện”. Tiếp nối truyền thống ấy, lực lượng CSGT hôm nay đang viết tiếp trang sử mới bằng trí tuệ số và công nghệ 4.0: trung tâm chỉ huy hiện đại, ứng dụng AI, dịch vụ công trực tuyến minh bạch.
Thiếu tướng Đỗ Thanh Bình, Cục trưởng Cục CSGT, nhấn mạnh mục tiêu chuyển từ “duy trì bằng con người” sang “duy trì bằng công nghệ”, hoạt động 24/7, công bằng và khách quan. Theo ông, dữ liệu “đúng, đủ, sạch, sống” sẽ là nền tảng để kết nối, phân tích, xử lý vi phạm, đồng thời giám sát việc thực thi nhiệm vụ của lực lượng trên tuyến.
Đại tá Phạm Quang Huy, Phó Cục trưởng Cục CSGT, cho biết Trung tâm chỉ huy hiện nay đã đáp ứng đầy đủ yêu cầu quản lý nhà nước trong lĩnh vực giao thông: kết nối dữ liệu đăng ký xe, đăng kiểm, thuế, hải quan, y tế, các cục nghiệp vụ…; hướng tới lập biên bản điện tử, nộp phạt online, giảm tối đa thủ tục trực tiếp cho người dân.
Ở góc độ chính sách, Phó Chủ tịch chuyên trách Ủy ban ATGT Quốc gia Lê Kim Thành nhận định: “Phạt nguội” qua camera không chỉ là biện pháp xử lý, mà còn là công cụ chuyển đổi hành vi từ “chống chế để không bị phạt” sang “tuân thủ để bảo vệ an toàn cho mình và người khác”.
Trong những tháng cuối 2025 và giai đoạn 2026-2030, xu hướng “mở rộng lưới thông minh” sẽ được đẩy mạnh: Hà Nội dự kiến triển khai hơn 40.000 camera; TP.HCM hoàn thiện mạng lưới camera AI tại các nút giao, trục chính; nhiều địa phương khai thác trung tâm cấp 2 kết nối về Cục CSGT, điều hành trên bản đồ số và quản trị lực lượng thời gian thực. Song song, các nền tảng VNeID-VNeTraffic-Cổng Dịch vụ công quốc gia được tối ưu hóa, nâng cao trải nghiệm người dân, giúp việc tra cứu, thanh toán, xử lý vi phạm trở nên nhanh chóng và thuận tiện hơn.
Một trụ cột khác là giáo dục-truyền thông số. Khi hành vi vi phạm bị ghi nhận khách quan, thông điệp “uống rượu, bia không lái xe”, “đã cầm lái-không dùng điện thoại”, “đã phân làn-không lấn làn” trở nên cụ thể và thuyết phục hơn. Sự đồng bộ giữa hệ thống pháp lý mới (Nghị định 168/2024/NĐ-CP) và công nghệ (AI, dữ liệu lớn, định danh số) sẽ ép đường cong rủi ro xuống mức chấp nhận được, đặc biệt tại các đô thị đông đúc.
80 năm qua, Công an nhân dân Việt Nam đã lập nên những chiến công vẻ vang, gắn liền với vận mệnh đất nước. Trên chặng đường ấy, lực lượng CSGT không ngừng trưởng thành, và hôm nay đang khẳng định vị thế bằng thành quả chuyển đổi số trong bảo đảm TTATGT.
Từ những ngày đầu với “tuần tra thủ công”, CSGT nay đã bước vào kỷ nguyên “quản trị thông minh”: phát hiện-giám sát-xử lý điều hành đều mang dấu ấn số. Hiệu quả thực tiễn giảm tai nạn, giảm vi phạm, tăng tính minh bạch là minh chứng rõ rệt cho lựa chọn đúng đắn của ngành Công an.
Việc ứng dụng khoa học kỹ thuật vào công tác của CSGT tiết kiệm được thời gian, con người, hạn chế việc CSGT xử lý vi phạm trên đường… xây dựng App dành cho công dân để mỗi người dân sẽ là 1 CSGT”.
Tổng Bí thư Tô Lâm
Như Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh: “Việc ứng dụng khoa học kỹ thuật vào công tác của CSGT tiết kiệm được thời gian, con người, hạn chế việc CSGT xử lý vi phạm trên đường… xây dựng App dành cho công dân để mỗi người dân sẽ là 1 CSGT”.
Lời chỉ đạo ấy không chỉ khẳng định sự ghi nhận và tầm nhìn chiến lược, mà còn khơi dậy khát vọng hiện đại hóa: biến công nghệ thành vũ khí mới, huy động sức mạnh nhân dân đồng hành, để TTATGT trở thành giá trị bền vững của một xã hội văn minh, hiện đại.
Tổ chức sản xuất: BÙI NAM ĐÔNG
Nội dung và trình bày: THÙY LINH
